รางวัลสุรินทราชา
รางวัลสุรินทราชา เป็นรางวัลเกียรติคุณที่สมาคมนักแปลและล่ามแห่งประเทศไทย มอบแก่นักแปลและล่ามผู้มีผลงานดีเด่นเผยแพร่เป็นเวลานาน และสร้างคุณูปการแก่วงวรรณกรรม สังคม และประเทศชาติ
รางวัลสุรินทราชา ตั้งขึ้นเป็นอนุสรณ์แด่พระยาสุรินทราชา หรือ “แม่วัน” ซึ่งเป็นผู้แรกที่แปลนวนิยายภาษาต่างประเทศเป็นภาษาไทย และเคยทำหน้าที่เป็นล่ามคนสำคัญในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว

รางวัลสุรินทราชา เป็นรางวัลเกียรติคุณที่สมาคมนักแปลและล่ามแห่งประเทศไทย มอบแก่นักแปลและล่ามผู้มีผลงานดีเด่นเผยแพร่เป็นเวลานาน และสร้างคุณูปการแก่วงวรรณกรรม สังคม และประเทศชาติ
รางวัลสุรินทราชา ตั้งขึ้นเป็นอนุสรณ์แด่พระยาสุรินทราชา หรือ “แม่วัน” ซึ่งเป็นผู้แรกที่แปลนวนิยายภาษาต่างประเทศเป็นภาษาไทย และเคยทำหน้าที่เป็นล่ามคนสำคัญในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว
พระยาสุรินทราชาเกิดเมื่อวันที่ ๒๕ สิงหาคม พ.ศ.๒๔๑๘ มีนามเดิมว่า นกยูง วิเศษกุล
ท่านจบการศึกษาจากโรงเรียนสอนภาษาอังกฤษ ซึ่งตั้งขึ้นที่พระราชวังนันทอุทยาน (คือโรงเรียนสุนันทาลัย ปัจจุบันคือที่ตั้ง มหาวิทยาลัยราชภัฏสวนสุนันทา) เมื่อ พ.ศ. ๒๔๓๙ ได้มีโอกาสไปศึกษาต่อที่ประเทศอังกฤษ
เนื่องจากเป็นผู้มีความรู้ภาษาอังกฤษและมีปฏิภาณไหวพริบดี เมื่ออายุเพียง ๑๖ ปี จึงได้รับเลือกให้เป็นล่ามประจำพระองค์ สมเด็จพระเจ้าซาร์นิโคลัสแห่งรัสเซียเมื่อครั้งยังทรงเป็นมกุฎราชกุมาร คราวที่เสด็จฯ เยือนไทยเมื่อ พ.ศ.๒๔๓๓ และเป็นเหตุให้ผู้ใหญ่นำตัวถวายพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รวมทั้งได้ตามเสด็จฯ ในโอกาสที่สมเด็จพระเจ้าลูกยาเธอ เจ้าฟ้าจักรพงษ์ภูวนาถ กรมหลวงพิษณุโลกประชานาถ เสด็จฯ ไปทรงศึกษาที่ประเทศอังกฤษ ท่านจึงมีโอกาสศึกษาต่อที่ประเทศอังกฤษในช่วงนี้ด้วย
พระยาสุรินทราชารับราชการมาตั้งแต่รัชกาลที่ ๕ ถึงรัชกาลที่ ๗ เคยดำรงตำแหน่งปลัดกรมสรรพากรนอก เลขานุการในพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว เกษตรมณฑลภูเก็ต เจ้ากรมเพาะปลูก อธิบดีกรมไปรษณีย์โทรเลข เลขาธิการหอพระสมุดวชิรญาณ องคมนตรี สมุหเทศาภิบาลมณฑลภูเก็ตและมณฑลนครศรีธรรมราช และอธิบดีกรมนคราทร จนถึงวันที่ ๑ เมษายน พ.ศ. ๒๔๗๕ จึงได้ลาออกจากราชการ เพื่อรับพระราชทานบำนาญ รวมเวลารับราชการนาน ๓๑ ปี
ท่านมีชื่อเสียงในวงการประพันธ์ เนื่องจากใช้นามปากกา “แม่วัน” แปลนวนิยายเรื่อง Vendetta ของ Marie Corelli เป็นภาษาไทยชื่อ "ความพยาบาท" ลงพิมพ์ในนิตยสาร ลักวิทยา ฉบับที่ ๒ พ.ศ.๒๔๔๔ นับเป็นนวนิยายแปลเรื่องแรกในเมืองไทย และโด่งดังแพร่หลายเรื่อยมาจนปัจจุบัน มีการรวมพิมพ์เป็นเล่มหลายครั้ง รวมทั้งเป็นจุดเริ่มต้นให้เกิดนวนิยายไทยเรื่องแรก คือ "ความไม่พยาบาท" ซึ่งหลวงวิลาศปริวัตร (“นายสำราญ” – “ครูเหลี่ยม”) เป็นผู้ประพันธ์ วรรณกรรมสองเรื่องนี้ ทำให้งานเขียนประเภทนวนิยายได้รับความนิยมอย่างกว้างขวางในสังคมไทย
พระยาสุรินทราชาถึงแก่อนิจกรรมเมื่อวันที่ ๑๙ พฤษภาคม พ.ศ.๒๔๘๕ ที่บ้านวิเศษคาม ศาลาแดง กรุงเทพฯ สิริอายุได้ ๖๖ ปี
นักแปลดีเด่นและล่ามดีเด่น รางวัลสุรินทราชา ครั้งที่ ๑ พ.ศ. ๒๕๕๐
นักแปลดีเด่น
- นายกรุณา กุศลาสัย
- ศาสตราจารย์ ดร.จิตเกษม สีบุญเรือง
- นางชนิด สายประดิษฐ์
- นางบุญญรัตน์ บุญญาทิษฐาน
- ศาสตราจารย์ ดร.ประเสริฐ ณ นคร
- นางปราศรัย รัชไชยบุญ
- นางผกาวดี อุตตโมทย์
- นางผุสดี นาวาวิจิต
- นายพิมล แจ่มจรัส
- นายมาร์แซล บารังส์
- ศาสตราจารย์ คุณหญิงแม้นมาส ชวลิต
- ศาสตราจารย์ ดร.ระวี ภาวิไล
- ศาสตราจารย์ ดร.สิทธา พินิจภูวดล
- ศาสตราจารย์ ดร.อำภา โอตระกูล
- นายอุทัย เทียมบุญเลิศ
ล่ามดีเด่น
นางจงจิต อรรถยุกติ
นักแปลดีเด่นและล่ามดีเด่น รางวัลสุรินทราชา ครั้งที่ ๒ พ.ศ. ๒๕๕๐
นักแปลดีเด่น
- นางกัณหา แก้วไทย
- นายธนิต ธรรมสุคติ
- นางบุญเนื่อง เทพปรีชา
- นายปรีชา ช่อปทุมมา
- นายพิชัย วาศนาส่ง
- นางเพ็ญศรี เคียงศิริ
- นายไพบูลย์ สำราญภูติ
- รองศาสตราจารย์มาลิทัต พรหมทัตตเวที
- นางมนันยา ธนะภูมิ
- ศาสตราจารย์ ดร.มัทนี โมชดารา รัตนิน
- นายยูจิโร อิวากิ
- พลตำรวจตรี โรจนา นาเจริญ
- รองศาสตราจารย์ ดร. คุณหญิงวินิตา ดิถียนต์
- ผู้ช่วยศาสตราจารย์สดใส ขันติวรพงศ์
- นางสมจิตต์ สิทธิไชย
- นายสุชาติ สวัสดิ์ศรี
- นางสุดจิต ภิญโญยิ่ง
- นายอำนวย ภิรมย์อนุกูล
ล่ามดีเด่น
- ดร.ดวงทิพย์ สุรินทาธิป
- นายตะวันชาย ชุมสาย ณ อยุธยา
- นางอาภัสสรา จารุภา
- นายอำนาจ บุญศิริวิบูลย์
นักแปลดีเด่นและล่ามดีเด่น รางวัลสุรินทราชา ครั้งที่ ๓ พ.ศ. ๒๕๕๒
นักแปลดีเด่น
- รองศาสตราจารย์ ดร.ชัยวัฒน์ คุประตกุล
- นายดลสิทธิ์ บางคมบาง
- รองศาสตราจารย์ ดร.เตือนใจ ตันงามตรง
- นายนพดล เวชสวัสดิ์
- นายนพพร สุวรรณพานิช
- รองศาสตราจารย์นพมาส แววหงส์
- นางพรอนงค์ นิยมค้า โฮริคาวา
- ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.วชิรญา บัวศรี
- ศาสตราจารย์เกียรติคุณศรีสุรางค์ พูลทรัพย์
- นายอำนวยชัย ปฏิพัทธ์เผ่าพงศ์
ล่ามดีเด่น
- ดร.กุลพงศ์ ยูนิพันธุ์
- ดร.เสรี เจริญกิจมงคล
นักแปลดีเด่นและล่ามดีเด่น รางวัลสุรินทราชา ครั้งที่ ๔ พ.ศ. ๒๕๕๓
นักแปลดีเด่น
- รองศาสตราจารย์ ดร.ปราณี ศิริจันทพันธ์
- นายพจนา จันทรสันติ
- นางพิมพา จันทพิมพะ
- ศาสตราจารย์พิเศษเรืองอุไร กุศลาสัย
- รองศาสตราจารย์หอมหวล ชื่นจิตร
- หม่อมอัญชลี ยุคล ณ อยุธยา
ล่ามดีเด่น
- นายน้อย อินทรวัฒนา
- นางวรสุลีศรี ส่งเจริญ
- ดร.สืบศักดิ์ ศิริจรรยา
นักแปลดีเด่นและล่ามดีเด่น รางวัลสุรินทราชา ครั้งที่ ๕ พ.ศ. ๒๕๕๔
นักแปลดีเด่น
- นางจิระนันท์ พิตรปรีชา
- นายทองแถม นาถจำนง
- นายปราโมทย์ ในจิต
- นางวิภาดา กิตติโกวิท
- ดร.สมเกียรติ อ่อนวิมล
- นายสุวิทย์ ขาวปลอด
ล่ามดีเด่น
- ผู้ช่วยศาสตราจารย์ชเนฏฐวัลลภ ขุมทอง
- นายสุนทร สียางนอก
- Mr. Willey Chang
นักแปลดีเด่นและล่ามดีเด่น รางวัลสุรินทราชา ครั้งที่ ๖ พ.ศ. ๒๕๕๕
นักแปลดีเด่น
- ศาสตราจารย์ชิว ชูหลุน
- ภิกษุณีธัมมนันทา (รองศาสตราจารย์ ดร.ฉัตรสุมาลย์ กบิลสิงห์)
- ศาสตราจารย์เผย์ เสี่ยวรุ่ย
- ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.วีรวิทย์ เศรษฐวงศ์
- รองศาสตราจารย์ ดร.สีห์กุล กรรัตน์เสถียร
- นางสุภาวดี โกมารทัต
- รองศาสตราจารย์อาทร ฟุ้งธรรมสาร
ล่ามดีเด่น
รองศาสตราจารย์ศศี จันทร์ประพันธ์
นักแปลดีเด่นและล่ามดีเด่น รางวัลสุรินทราชา ครั้งที่ ๗ พ.ศ. ๒๕๕๖
นักแปลดีเด่น
- นางสาวงามพรรณ เวชชาชีวะ
- ศาสตราจารย์พิเศษจำนงค์ ทองประเสริฐ
- นางถ่ายเถา สุจริตกุล
- รองศาสตราจารย์ ดร.วัลยา วิวัฒน์ศร
- นายวิวัฒน์ ประชาเรืองวิทย์
- นางสาวสมบัติ ภูอภิรมย์
- นางสาวสังวรณ์ ไกรฤกษ์
- นางอรัญญา โรเซ็นเบิร์ก พรหมนอก
ล่ามดีเด่น
- นายโยชิโร ฮิดะกะ
- นางอุรุพรรณ เบญจรุราวงศ์
นักแปลดีเด่น รางวัลสุรินทราชา ครั้งที่ ๘ พ.ศ. ๒๕๕๗
นักแปลดีเด่น
- นางชณัณกร เพ็ชรวัฒนา
- รองศาสตราจารย์ชูศักดิ์ ทิพย์เกษร
- รองศาสตราจารย์ ดร.เดวิด สไมท์
- ดร.ถนอมวงศ์ สุกโชติรัตน์ ล้ำยอดมรรคผล
- ดร.ไพบูลย์ ปีตะเสน
- นายวรรณไว พัธโนทัย
- ดร.วิฑูรย์ สิมะโชคดี
- นายสุชาติ ภูมิบริรักษ์
- นางเสาวณีย์ (บินเทพ) นิวาศะบุตร
- นางโสภาพรรณ รัตนัย
นักแปลดีเด่นและล่ามดีเด่น รางวัลสุรินทราชา ครั้งที่ ๙ พ.ศ. ๒๕๕๘
นักแปลดีเด่น
- นายก้อง ฤทธิ์ดี
- นายไกรวรรณ สีดาฟอง
- รองศาสตราจารย์ทองสุก เกตุโรจน์
- นายบัญชา สุวรรณานนท์
- รองศาสตราจารย์ ดร.ปกรณ์ ลิมปนุสรณ์
- ศาสตราจารย์ ดร.พงษ์ศรี เลขะวัฒนะ
- นายมนัส สิริปราชญา
- รองศาสตราจารย์ ดร.สมจิต เอี่ยมศุภนิมิตร
- นายเสน่ห์ สังข์สุข
- ผู้ช่วยศาสตราจารย์วันเพ็ญ บงกชสถิตย์
- นางอภิภา ณ ป้อมเพ็ชร์
ล่ามดีเด่น
ดร. สิริวรรณ จุฬากรณ์
นักแปลดีเด่น รางวัลสุรินทราชา ครั้งที่ ๑๐ พ.ศ. ๒๕๕๙
นักแปลดีเด่น
- นายธานี พูนสุวรรณ
- นายบรรจง บินกาซัน
- นางสาวเปรมิกา สุจริตกุล
- นางรำพรรณ รักศรีอักษร
- นายเรืองชัย รักศรีอักษร
- นายโรบิน ฟิลิป มัวร์
- นายสวัสดิ์ อนันต์ปัญญากุล
- นางสาวิตรี สุวรรณสถิตย์
- ดร. สุมาลี บำรุงสุข
- นายสุเมธ เชาว์ชุติ
- ศาสตราจารย์ลู่ เผยจง
- ศาสตราจารย์หลวน เหวินหวา
- นายอดุลย์ รัตน์มั่นเกษม
นักแปลดีเด่นและล่ามดีเด่น รางวัลสุรินทราชา ครั้งที่ ๑๑ พ.ศ. ๒๕๖๐
นักแปลดีเด่น
- ศาสตราจารย์พิเศษ ดร.กิ่งแก้ว อัตถากร
- นายกิติกร มีทรัพย์
- ศาสตราจารย์กิตติคุณถนอมนวล โอเจริญ
- ผู้ช่วยศาสตราจารย์ถาวร สิกขโกศล
- นางนรีรัตน์ เลิศดำรงชัย
- นายบุญเลิศ เสนานนท์
- นายไพโรจน์ เกษแม่นกิจ
- นางวัชรี สายสิงห์ทอง
- รองศาสตราจารย์วิทยากร เชียงกูล
- รองศาสตราจารย์สดใส พันธุมโกมล
- ศาสตราจารย์ ดร.สถาพร ทิพยศักดิ์
- นางสุภาณี ปิยพสุนทรา
- นางอายุรี ชีวรุโณทัย
- ดร.อุทัย สินธุสาร
ล่ามดีเด่น
- นายบุญชู ตันติรัตนสุนทร
- รองศาสตราจารย์ ดร.ประพิณ มโนมัยวิบูลย์
นักแปลดีเด่นและล่ามดีเด่น รางวัลสุรินทราชา ครั้งที่ ๑๒ พ.ศ. ๒๕๖๑
นักแปลดีเด่น
- ศาสตราจารย์ ดร.กุสุมา รักษมณี
- คุณหญิงจำนงศรี หาญเจนลักษณ์
- นางนัยนา นาควัชระ
- นายบุญส่ง ชเลธร
- รศ.ประยูร ทรงศิลป์
- อ.พิศาล บุญผูก
- นายวิมล กุณราชา
- นายสันติสุข โสภณศิริ
นักแปลดีเด่นและล่ามดีเด่น รางวัลสุรินทราชา ครั้งที่ ๑๓ พ.ศ. ๒๕๖๒
นักแปลดีเด่น
- นางกานดา วรดิลก (นารียา)
- ดร.คริส เบเคอร์ และ ศ.กิตติคุณ ดร.ผาสุก พงษ์ไพจิตร
- นายชะเอม แก้วคล้าย
- นายชาญ ธนประกอบ
- ผศ.พรรณศักดิ์ สุขี
- นายประสิทธิ์ ตั้งมหาสถิตกุล
- นางปิยะภา ริ้วพิทักษ์ (ปิยะภา)
- นางวรวดี โมนาฮาน (วรวดี วงศ์สง่า)
- ศ.ดร.สมภาร พรมทา
- นายอนิรุธ ณ สงขลา
- นายอนุรักษ์ กิจไพบูลทวี
นักแปลและล่ามดีเด่น
นายบัณฑิต ประดิษฐานุวงษ์